کارشناس رسمی دادگستری رشته داروسازی
امروزه با توجه به افزایش فشارهای روحی وارده به افراد و همچنین افزایش دغدغه های نوجوانان و جوانان، آمار قتل و خودکشی در میان افراد افزایش یافته است که یکی از رایج ترین روش های قتل و علی الخصوص خودکشی استفاده از داروها، مواد مخدر و سموم متفاوت (از جمله سیانور، قرص برنج) می باشد.
در صورت گزارش هر گونه قتل یا خودکشی، پس از بررسی کامل صحنه جرم از سوی مراجع قضایی و یا نیروی انتظامی و نمونه برداری کامل ازمدارک موجود در صحنه جنایت، در صورت مشکوک شدن به مرگ فرد به وسیله سموم یا داروها یا هر گونه مواد مخدر، بعد از ارایه ی نمونه های بیولوژیکی از جمله نمونه خون، ادرارو مایعات بدن مقتول و یا هر نمونه ی غیر بیولوژیکی از جمله سرنگ آلوده، قرص ، سم یا هر نوع اشیا مرتبط با صحنه جرم، کارشناس رسمی دادگستری رشته داروسازی و سم شناسی بررسی های آزمایشگاهی و کارشناسی خود را بر روی نمونه ها انجام داده و نتایج را به مراجع مربوطه ارسال می نماید.
در پرونده هایی که فرد خاطی به هر دلیلی بخواهد جرم مرتکب شده خود را انکار نماید و یا برعکس جرم شخص دیگری را به گردن بگیرد با کمک دانش کارشناس داروسازی و سم شناسی می توان مجرم را شناسایی نمود. برای مثال فرض کنید در یک پرونده قتل، خانمی جهت حمایت از همسر و یا فرزند خود دست به اعتراف دروغین زده و اظهار نماید که مقتول را با خوراندن سمی که به صورت پودر بوده است به قتل رسانده است، کارشناس رسمی دادگستری سم شناسی پس از بررسی های آزمایشگاهی و تعیین نوع سم و چگونگی اثر آن بیان می کند که سم مورد نظر نمی توانسته به صورت پودر باشد و قطعا به صورت مایع وجود دارد ( مرگ با مایع سمی صورت گرفته نه پودر) بنابراین جهت حل پرونده به سوی دیگری سوق داده خواهد شد.
یا دریک پرونده آثاری از وقوع جرم و جنایت، از جمله ضرب و جرح، اثر اسلحه و... وجود نداشته باشد وگمان رود که شخص به مرگ طبیعی فوت کرده است ولی پس از بررسی های نمونه خون، علایم مسمومیت با سم از سوی کارشناس مسئول تایید گردد.
از طرفی دیگر ثابت شده است مقادیر زیادی از خودکشی ها میان افراد ناشی از مصرف داروهای موجود در منزل از جمله بنزودیازپین ( داروی ضدافسردگی)، استامینوفن و ... می باشد. از دیدگاه یک کارشناس رسمی دادگستری داروسازی جهت پیشگیری از وقوع چنین حوادثی اولا نگهداری داروهای متعدد و علی الخصوص تاریخ مصرف گذشته در منزل کاریست کاملا اشتباه، و ثانیا پزشکان بایستی در تجویز دارو به بیماران، تعداد و دوز دارو، وضعیت روحی بیمار( مخصوصا بیمارانی که مشکلات روحی و روانی دارند) و تحویل دارو به فرد مطمئن از اطرافیان بیمار دقت نمایند.
یکی دیگراز سمومی که امروزه از نظر امنیتی اهمیت بسیاری پیدا کرده است سم گیاهی بنام رایسین است که به دلیل نداشتن پادزهر یا نشانه های واضح مسمومیت، یک عامل تهدیدی در مسمومیت های جنایی و قتل افراد سیاسی و بیوتروریسم محسوب می شود، و این کارشناس داروسازی و سم شناسی است که بایستی اطلاعات لازم و کافی در رابطه با چگونگی مقابله با چنین سموم خطرناکی را کسب نماید، تا در صورت بروز هر گونه مسائل امنیتی ناشی از این ماده سمی تدابیر امنیتی اندیشیده گردد.
معرفی مشخصات ، صلاحیتهای
کارشناس رسمی دادگستری رشته داروسازی و سم شناسی
• بررسی و اظهار نظر در مورد قصورات مرتبط با دارو، سموم، مواد مخدر، مواد روان گردان، مایعات الکل دار
• بررسی فرآورده های بهداشتی و آرایشی شامل؛ منشا، احالت، خواصی،کمیت،کیفیت، قیمت، شرایط نگهداری و انتقال، تداخلات، میزان وضع مصرف آنها در حوزه هایکاری
فروشگاهها، داروخانه ها و مراکز درمانی و تشخیص طبی،کارگاهها وکارخانجات تولیدکننده، شرکت های پخشکننده و در هنگام کشف آنها توسط مراجع قضایی و انتظامی
• بررسی نمونه های ارسالی ناشی از مسمومیت دارو و سموم
• شرکت درکمیسیونهای داروسازی و سم شناسی
این دوتا رشته علی رغم مشابهاتی که با هم دارند و به همین در یک گروه قرار داده شده اند تفاوت‌های عمده‌ای هم با یکدیگر دارند ، یکی اینکه دارو برای حفظ جان است و سم از بین برنده جان، اتفاقاتی که در مسائل جنایی می‌افتد موضوعات آسیب‌ها یا قتل‌هایی که از طریق مسومیت با دارو شکل گرفته است اهمیت بسزایی دارد و کارشناسان با شرکت در کمیسیون‌های داروسازی و سم شناسی که از طریق محاکم به آنها ابلاغ می شود و بررسی نمونه‌های ارسالی سموم و تاثیرات ناشی از مسمومیت دارو و سم می توانند اظهار نظر کنند. پزشکان قانونی هم مشابه این کار را انجام می‌دهند ولی آنها با تاثیری که سم در بافت‌های بدن دارد اظهار نظر می کنند اما کارشناسان براساس تاثیرات و نمونه برداری‌های سم نوع سم را شناسایی می کنند. بررسی فرآورده‌های بهداشتی و آرایشی مانند منشاء آنها، خواص آنها، کمیت و کیفیت، قیمت و شرایط نگهداری مربوط به کارشناسان داروسازی است ، ورود داروهای تقلبی عامل این موضوع است و در بسیاری از موارد بابت اظهار نظر کارشناسی در مورد صحت و تولید یک محصول بهداشتی یا اینکه آسیب‌های جانبی یا تبعات جانبی استفاده از آن را دارد یا نه را کارشناسان داروسازی تعیین می کنند ، درمحاکم هم وقتی بدلیل سوء مصرف یا مصرف ناصحیح یا تاثیر نامطلوب دارو در استفاده عادی بر پوست یا اندام‌های انسان اتفاق می افتد درصورت مراجعه به دادگاه می‌توانند اعلام جرم بکنند علیه وارد کنندگان آن دارو یا تولید کنندگان آن دارو، پس نحوه‌ی فروش دارو یا محصولات آرایشی بهداشتی در فروشگاهها و داروخانه‌ها و روند ارائه مجوز به آنها و بهره برداری از آن ها در مراکز درمانی و تشخیص طبی امر مهمی است که این کارشناسان انجام می دهند حتی بررسی میدانی مواد مورد استفاده در تولید محصولات آرایشی بهداشتی و دارویی در کارگاهها و کارخانجات توید کننده امری است که کارشناسان این رشته بر عهده دارند و همچنین کشف داروهای غیر مجاز صورت گرفته باشد غیر مجاز بودن داروها علائم یا آثار استفاده از آنها توسط کارشناسان این رشته بنا به خواسته مراجع قضایی و انتظامی گزارشاتی ارائه می شود.
بررسی و اظهار نظر در مورد قصورات مرتبط با دارو، سموم، مواد مخدر، مواد روان گردان، مایعات الکل دار، خب داروسازی‌های سم‌شناسی همان ابتدا گفتیم تفاوت‌هایی که با هم دارند اینجا نمود دارد به فرض وقتی دارویی بنا به قصور پرستاری یا پزشکی در استفاده از آن به شخصی آسیب رسانده و یا یک زمانی استفاده از یک سم برای یک جنایتی یا خود کشی عامل یک موضوع بوده است. شناخت آثار مواد مخدر یا مواد روان گردان در بدن برای تعیین نوع آنها موضوعی است که کارشناسان داروسازی و سم شناسی می پردازند ، مایعات الکل دار منظور همان مشروبات الکلی است که استفاده از آنها آثاری که در بدن بجا می گذارد را کارشناسان داروسازی و سم شناسی نسبت به اظهار نظر استفاده از این داروها می نمایند. در مورد مواد مخدر هم مشخص است مواد مخدر صنعتی و سنتی ، به فرض صنعتی کراک، شیشه موادی است که به صورت صنعتی تولید شده است و داروهای روان‌گردان، مواد سنتی هم مثل تریاک و حشیش و داروهایی که از این مواد سنتی تولید شده‌اند آثاری که این مواد مخدر بر بدن بجا می گذارند بنا به نوع و شرایط شان یا از طریق خون یا ادرار یا از طریق بررسی نوار مغزی قابلیت پی بردن به نحوه‌ی مصرف یا نوع مصرف آن موارد را دارد و در مواردی که نیاز است برای ارائه به مراجع قضایی نمونه برداری از مشخصی که دارو یا مواد مخدرمصرف کره است با یک شخصی که مورد قتل واقع شده است و نمونه برداری از جنازه باید صورت بگیرد براساس علائم و شرایط مواد موجود در خون یا ادرار و موضوعات مشابه توسط کارشناسان این رشته مورد شناسایی واقع می شوند. شناخت آثار دارویی و همچنین شناخت نوع مواد مخدر و مایعات درخون یکی از موضوعات مهم این رشته است. در کنار این مجوزات و بحث فرآورده‌های آرایش و بهداشتی هم بحث جنبی است.
دستمزد کارشناسان عضو مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده و کانون کارشناسان رسمی دادگستری بر اساس مصوبه حق‌الزحمه کارشناسی تحت عنوان تعرفه دستمزد کارشناسان رسمی دادگستری توسط قوه قضاییه تصویب و ابلاغ می گردد.
کارشناسان رسمی دادگستری
